DEVLET DEVLETİ KAZIKLIYOR,
DEVLET DEVLETİ KONTROL EDİYOR mu?
5177 Sayılı Kanun yürürlüğe
girdiğinde, başlangıçta büyük ölçüde Hızlı Tren projesine ucuz hammadde
sağlaması için düşünülen (ama günümüzde belli ki nerede ise kontrol edilemez bir noktaya varan) Hammadde Üretim İzinleri için yeni Kanun
tasarısında yapılan düzenlemelere bakınca, sonucun gerçekten vahim noktalara gelmiş
olduğunu anlamak için kâhin olmak gerekmiyor.
Aşağıdaki tablolara bakınca sanki
memleketin her yeri şantiye, inşaat alanı gibi görünüyor ama benim baktığım yerden
nedense (8.kat) birkaç kaçak yapı dışında bir şey görünmüyor, insan umuyor ki
inşallah böyledir.
Tabloya baktığınızda 3.200 adet
(2014 ortalarına göre)hammadde üretim izni verilmiş, bunun yanı sıra Valilikler
tarafından 2.300 adet I(a) ruhsatı verilmiş ve bu tarz ruhsatlara alternatif diyebileceğimiz
2.800 adet II(a) grubu ruhsat var. Ancak bu II(a) grubu ruhsatların azımsanmayacak
ölçüde, dışarıya satış yapmayan ve sadece kendilerine hammadde üreten Çimento
Sektörünün elinde olduğunu düşünürsek, bırakın I(a) ruhsatlarını, verilen Hammadde
Üretim İzinlerinin sayısı nerede ise II(a)grubu için verilen ruhsatların iki katına
ulaşmıştır.
Hammadde üretim izinleri genel
olarak, herhangi bir şahıs veya firma üzerine ruhsatlı II(a)grubu ruhsatlar
üzerine verilmiştir. Başlangıçta Devletçe yaptırılan inşaat
işlerine ucuz hammadde sağlaması için düşünülen bu uygulama bir çeşit rant kapısı
haline getirilmiş olmalı ki yeni Kanun tasarısında aşağıdaki düzenlemelere yer
verilmiş.
Not; altı çizili alanları ben çizmedim
tasarıya yeni eklenenler
“Hammadde üretim izni olmadan üretim yapıldığının ve
hammaddenin kamuya ait projelerde kullanıldığının tespit edilmesi halinde
faaliyetler durdurulur. Bu alanda üretilen hammadde için faaliyeti
gerçekleştirene ocak başı satış bedeli kadar idari para cezası uygulanır. Herhangi bir
işleme tabi tutulmadan kullanılan hammaddeler için ocak başı satış bedeli,
tüvenan hammaddenin ocak başı fiyatına göre hesaplanır. Hammadde üretim izin alanından üretilen hammaddenin kamu kurum ve
kuruluşlarınca yapılan projeler dışında kullanıldığının, ticarete konu edildiğinin veya satışının
yapıldığının tespit edilmesi
halinde, faaliyeti gerçekleştirene amaç dışı kullanılan hammaddenin ocak başı
satış bedelinin üç katı tutarında idari para cezası verilir. Yapılan üretimin
projede belirtilen amaç dışında kullanımının ikinci kez tespiti halinde
hammaddenin ocak başı satış bedelinin üç katı tutarında idari para cezası
uygulanarak izin iptal edilir.”
“Kamu kurum ve kuruluşlarınca yol,
köprü, baraj, gölet, liman gibi projelerin inşasında kullanılacak yapı ve
inşaat hammaddelerinin üretimi için Bakanlıkça ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarına izin verilir. Üretim yapılacak yerlerde ruhsatlı alanlar var ise
kamu kurumunun ihtiyacı olan üretim madencilik faaliyetlerine engel olmayacak
ve kaynak kaybına yol açmayacak şekilde yapılır. Bu izinler çerçevesinde
yapılacak üretimden Devlet hakkı alınmaz ve izinler proje süresini aşamaz. Ancak, ihale sözleşmelerinde
hammaddenin ihaleyi yapan kamu kurum ve kuruluşunca karşılanmayacağı hükmünün
bulunması halinde kullanılan hammaddenin ocak başı satış fiyatı üzerinden
ihaleyi alandan her yıl Haziran ayı sonuna kadar Devlet hakkı ile aynı grupta
bulunan işletme ruhsatlarından alınan ruhsat bedelinin %30’u oranında çevre ile
uyum planı çalışmalarını temin etmek üzere her
yıl Ocak ayının sonuna kadar
teminat alınır. Devlet hakkı ve teminatın eksik yatırılması veya hiç
yatırılmaması halinde 20.000 TL idari para cezası verilir ve üç ay içinde
tamamlanması istenir. Aksi halde üretim faaliyeti durdurulur.”
Genel olarak Kamu Kuruluşları bu izini alır
ve malzemenin temini için hizmet alımı yolu ile bu işi birilerine ihale eder.
Yani kendisi çalıştırmaz, çalıştırılması için birine verilen (ihale edilmiş
olan) firmadan bu malzemeyi satın alır. Ama burada da kimse bu Hammadde Üretim
İzninin verildiği yani üzerinde durduğu ruhsat alanının sahibi tarafından belki
de bu malzemenin örneğin 5 TL. ye bu Kamu Kurumuna verilebileceğini ama Kamu Kurumunun
ihale yolu ile verdiği firmadan aynı işi yani hammaddeyi 8-10 TL.ye alıp
almadığını kontrol etmez. Kimse firmanın Hakediş faturasındaki rakamlarına
bakmaz.
Şimdi bir bakalım bu durumda neler
olabiliyor, bu ruhsatlara harç yok, teminat yok, yeni tabirle ruhsat bedeli yok,
Devlet Hakkı yok, en önemlisi kontrol yok (Enerji, Çevre, Çalışma ve Maliye
Bakanlıklarının buralarda kontrol yaptıklarını hiç sanmıyorum).Yakalanınca
nerede ise (yapılan işin boyutuna göre bakarsak)cezası yok. Adam kamuya 1,
dışarıya 3 satıyor ve vergisi bile yok.
Küçük bir hesap yapalım 3000 Hammadde üretim izinli sahanın
yılda ortalama her birinin 100.000 ton üretip sattığını varsayalım;
3.000*100.000=300.000.000
* 5TL.=1.500.000.000 TL. lik iş hacmi olan denetimsiz bir sektör var, sadece
Devlet Hakkı 60.000.000 TL .
Hepimiz
biliyoruz ki bir barajın 40.000 metreküp malzeme dişinin kovuğuna yetmez.
En iyisi siz bunların hepsini iptal edin gitsinnnnn.
Aktif Hammadde Üretim İzin Sayıları Tablosu
KURUM
|
VERİLEN HAMMADDE ÜRETİM İZNİ
|
TCK
|
1021
|
DSİ
|
1658
|
BELEDİYELER
|
243
|
İL ÖZEL
İDARELERİ
|
149
|
DLH
|
37
|
T.C.D.D.
|
31
|
DİĞERLERİ
|
40
|
TOPLAM
|
3.199
|
Ayrıca Valiliklerce 2.325 adet 1(a)
Grubu ruhsatı düzenlenmiştir.
TÜRKİYE GENELİ RUHSAT DAĞILIMI
|
I(a) Grubu
|
I(b) Grubu
|
II(a) Grup
|
II(b) Grup
|
III. Grup
|
IV. Grup
|
V. Grup
|
VI. Grup
|
TOPLAM
|
Arama
Ruhsatları
|
0
|
0
|
296
|
1.459
|
11
|
6.289
|
31
|
35
|
8.121
|
İşletme
Ruhsatları
|
57
|
883
|
4.514
|
3.772
|
57
|
4.163
|
10
|
4
|
13.460
|
|
57
|
883
|
4.810
|
5.231
|
68
|
10.452
|
41
|
39
|
21.581
|
İşletme
İzni Olanlar
|
53
|
576
|
2.766
|
2.547
|
49
|
3.066
|
5
|
1
|
9.063
|
Hammadde
Üretim İzinleri
|
2.325
|
808
|
2.358
|
12
|
|
21
|
|
|
5.524
|